Bakterie tlenowe, Gram-ujemne

Zapalenie płuc

Haemophilus influenzae

Zapalenie płuc wywołane przez Haemophilus influenzae to 5–10% wszystkich przypadków pozaszpitalnych zachorowań. Jest to Gram-ujemna pałeczka, często spotykana jako naturalny składnik ludzkiej flory bakteryjnej w górnych drogach oddechowych. Podobnie jak w przypadku pneumokoków do zakażenia dochodzi drogą kropelkową oraz poprzez aspirację wydzieliny nadkażonej drobnoustrojami. Objawy są charakterystyczne – gorączka, ból w klatce piersiowej, przyspieszenie tętna i oddechu. Dodatni wynik posiewu plwociny jest trudny do uzyskania, można jednak na podstawie właściwej oceny próbki wykluczyć zakażenie Haemophilus influenzae. Bakterie są wrażliwe na amoksycyklinę i ampicylinę. Pierwszy raz patogen opisano w 1892 roku, początkowo uznano go za przyczynę grypy, stąd jej nazwa łacińska i polska – pałeczka grypy. Obecne nazwa ma znaczenie tylko historyczne, bo od 1933 roku wiadomo, że grypę wywołują wirusy.

Klebsiella pneumoniae

Pałeczka Gram-ujemna Klebsiella pneumoniae odpowiada za 10% pozaszpitalnych zapaleń płuc i aż 20% szpitalnych, często występuje u zdrowych osób na skórze, w jamie ustnej i jelitach. Choroba przez nią wywołana ma nagły początek z wysoką gorączką, kaszlem, dusznościami, bólem w klatce piersiowej, chory może wykrztuszać ropną wydzielinę niekiedy podbarwioną krwią. Ropny naciek widoczny na zdjęciu rentgenowskim tworzy się na całej powierzchni płata płuca bądź segmentu. W badaniu rozmazu plwociny można potwierdzić obecność dużych pałeczek Klebsiella. Baterie te szczególnie szczepy szpitalne są lekooporne, dlatego leczenie prowadzi się antybiotykami ß-laktamowymi w związku z niewrażliwością patogenów na penicylinę. Antybiotykoterapia trwa trzy tygodnie, a u osób z cechami rozpadu w płucach nawet do sześciu. Po ustąpieniu choroby często zauważa się blizny i zmiany w obrębie narządów układu oddechowego, a także zmniejszenie objętości płuc.

Legionellowe zapalenie płuc

Legionella pneumophilia występuje w zbiornikach wodnych, naturalnych i sztucznych oraz w systemach chłodzenia i nawilżania powietrza, jak klimatyzatory. Zakażenie zachodzi właśnie poprzez aspirację zakażonych kropelek wody. Bakteria zaczyna się rozmnażać wewnątrz komórek w pęcherzykach płuc, sprzyja jej środowisko bogate w sole wapnia i magnezu, temperatura 25–40°C oraz obecność glonów i pierwotniaków. Legionellowe zapalenie płuc to 1–15% wszystkich przypadków szpitalnych i pozaszpitalnych. Przebieg choroby może być łagodny i bezobjawowy lub z ostrym początkiem. Ten drugi typ charakteryzuje się bólem mięśni, kaszlem, wysoką gorączką, bólami głowy z napadową utratą orientacji. Może wystąpić biegunka, białkomocz i krwinkomocz oraz niewydolność oddechowa. Hodowla bakterii jest trudna, ale wyizolowanie jej z plwociny czy wydzieliny oskrzelowej ma decydującą wartość przy rozpoznaniu choroby, ponieważ Legionella pneumophilia nie jest składnikiem ludzkiej flory. Stosuje się także testy wykrywające przeciwciała we krwi i antygeny w moczu i plwocinie. Leczenie antybiotykami makrolidowymi trwa 7–21 dni.

Chlamydioza

Chlamydophila pneumoniae odpowiada za 5–15% przypadków zapaleń płuc, do których dochodzi na bazie infekcji drogą kropelkową z człowieka na człowieka, ponieważ jest on jedynym środowiskiem życia bakterii. Po raz pierwszy bakterię opisano stosunkowo niedawno, bo w 1983 roku, żyje ona i namnaża się w komórkach makrofagów pęcherzyków płucnych. Jej obecność upośledza ruch rzęsek i prowadzi do zatrzymania wydzieliny w płucach, co sprzyja zakażaniu innymi patogenami. Zapalenie płuc w wyniku infekcji Chlamydophila pneumoniae może przebiegać bezobjawowo lub z łagodnym obrazem zapalenia gardła i krtani. Ciężki przebieg choroby obserwuje się najczęściej u osób starszych lub chorych z obniżoną odpornością cierpiących na choroby przewlekłe. Bakteria jest trudna w hodowli, stąd diagnozę stawia się najczęściej na podstawie miana przeciwciał klasy IgM, które powinno się podnieść czterokrotnie w przeciągu 3 tygodni. Leczenie prowadzi się za pomocą antybiotyków makrolidowych lub tetracyklin przez 14 dni. Mimo łagodnego przebiegu chlamydie mogą powodować poważne powikłania, m.in. organizujące się zapalenie płuc, alergię i dychawicę oskrzelową w wyniku uszkodzenia nabłonka, przewlekłe zapalenie gardzieli i zapalenie zatok.

Zapalenie płuc